Op 5 november 2018 organiseerden Commissie Cultureel Verdrag Vlaanderen – Nederland, Vlaams-Nederlands huis deBuren en DutchCulture de conferentie ‘Wegwijzers van de Tussenruimte’, over creatief ondernemerschap en stedelijke dynamiek. Steden over de hele wereld houden zich op dit moment bezig met vraagstukken omtrent inclusiviteit, diversiteit en leefbaarheid in de stad. Daarbij zijn het vaak kunstenaars en creatieve makers die een belangrijke rol vervullen als schakel tussen beleid en burger. In die tussenruimte komen het top-down beleid en de bottom-up initiatieven elkaar tegen. Dat leidt vaak tot spraakverwarring en meningsverschil, maar uiteindelijk komt daar ook de verbinding tussen de verschillende groepen tot stand.
Voorafgaand aan de conferentie kregen Floor Ziegler en Reinhard Deman het verzoek om in Antwerpen en Rotterdam een daadwerkelijke Tussenruimte te creëren. De vraag was: Hoe kunnen kunst, kunstenaars en culturele instellingen bijdragen aan de maatschappij waar ze deel van uitmaken?
Ziegler en Deman gingen de wijken in om te luisteren naar zoveel mogelijk verschillende stemmen in de samenleving, omdat kunst en cultuur van iedereen zijn. En dus zijn er eindeloos veel gezichtspunten en belangen. De Tussenruimte zou een symbolische ruimte worden, waarin mensen gelijkwaardig konden spreken en luisteren. Zonder oordeel, maar met de tijd en ruimte om creatieve verbindingen te leggen.
De Tussenruimte is een plek waar iedereen gelijk is en waar de top-down en bottom-up werelden elkaar tegenkomen en op een gelijkwaardige manier met elkaar in gesprek kunnen gaan.
Deze Tussenruimtes ontstonden op bestaande locaties: drie dagen in Rotterdam Zuid, drie dagen verspreid over een aantal wijken in Antwerpen. Kunstenaars, buurtbewoners, ambtenaren, medewerkers van grote en kleine culturele instellingen en broedplaatsen kwamen er bij elkaar. Tussendoor vroegen we buiten aan de mensen op straat welke rol kunst en cultuur speelden in hun persoonlijke leven en in hun wijk. Iedereen kreeg de kans zijn/haar verhaal te vertellen en desgewenst een boodschap mee te geven aan de minister. Dat leverde een rijk palet op, door Deman gefilmd, van oproepen, frustraties en visionaire toekomstbeelden tot hartenkreten en idealen.
In de Tussenruimte speelden systemen, belangen, regels en oordelen even geen rol. Zo ontstonden er nieuwe verbindingen en creatieve oplossingen. Samen klinken die stemmen nog krachtiger. En wordt de boodschap nog helderder en hoopvoller. Er ontstaat een wereld van mogelijkheden, gelijkwaardigheid en begrip voor elkaar.
Temidden van al die kracht, passie en gedrevenheid is één ding voor iedereen duidelijk: kunst en cultuur vormen een wezenlijk onderdeel van ons bestaan. Het gaat er niet om of maar hoe kunst en creativiteit nog meer de ruimte kunnen krijgen om het verschil te maken in maatschappelijke en stedelijke ontwikkeling.
Zie hier de volledige Tussenruimte film.
De antwoorden leidden tot de Wegwijzer voor de Tussenruimte: tien aanbevelingen voor ministers, bestuurders en beleidsmakers om de in Nederland en Vlaanderen sterk opkomende praktijk van stadsmakers een steviger basis te geven – zodat iedereen in de stad daarvan profiteert. Deze Wegwijzer is een stap op weg naar bruisende steden waar mensen met meer begrip, gelijkwaardigheid, verbinding, zelfvertrouwen en talent tot bloei kunnen komen. We hopen dat dit proces niet alleen mensen in Rotterdam en Antwerpen kan inspireren, maar ook in andere steden, zowel in de leef- als in de systeemwereld.
De publicatie Wegwijzer voor de Tussenruimte is hieronder te bekijken en te downloaden.
Download Wegwijzer voor de Tussenruimte